Biết gì về giấc ngủ ?
Thời gian ngủ chiếm hết một phần ba (1/3) của đời sống của con người. Ai cũng ngủ, nhưng thử hỏi có bao nhiêu người hiểu rõ về giấc ngủ. Giấc ngủ có lợi ích gì? Tại sao mất ngủ?
Trong phạm vi bài nầy, chúng tôi trình bày và mang đến đọc giả một số kiến thức căn bản về giấc ngủ (sleep), ích lợi của giấc ngủ, và một số cách giúp mọi người tránh được mất ngủ.
A ) SINH LÝ GIẤC NGỦ VÀ MẤT NGỦ:
Ngày nay khoa học đã tìm thấy vùng não giữa, vùng dưới đồi (hypothalamus), và chất trung gian thần kinh (neurohumoral substances) serotonin có vai trò trong giấc ngủ . Ngủ là quá trình ức chế lan tỏa từ vùng não giữa lan tỏa đến võ não.
Quá trình nầy bị ngăn chận bởi những hoạt động khác của não như suy nghĩ, lo lắng, lo sợ…, hoặc bất thường của cơ thể kích thích lên não như bệnh loét dạ dầy, như bị đau đơn…; hoặc do một số chất cafe, một số thuốc….
Nếu quá trình ức chế nầy bị ngăn chận một phần gây khó ngủ, ngăn chận nhiều hơn gây mất ngủ.
B) CHÚNG TA NGỦ NHƯ THẾ NÀO?
Nhờ đo điện não đồ lúc ngủ, người ta biết chính xác giấc ngủ của con người diễn biến qua 5 giai đoạn và chia thành 2 trạng thái khác nhau : Giấc ngủ chậm và giấc ngủ nhanh .
– Giấc ngủ chậm chiếm khoảng 75% thời gian ngủ, biểu hiện bằng các sóng chậm trên điện não gồm 4 giai đoạn với độ sâu tăng dần. Khi cơ thể vào giấc ngủ ở giai đoạn 3 và 4, khó đánh thức, những giai đoạn này được gọi là giấc ngủ “sâu” (deep sleep). Trong giấc ngủ sâu, mắt và các bắp thịt của cơ thể trong trạng thái “không cử động”. Ở các giai đoạn này, hoạt động sống của cơ thể như nhịp tim, nhịp thở, các nội tiết tố, chuyển hóa cơ bản giảm dần đến mức thấp nhất.
– Giấc ngủ nhanh (REM- Rapid eye movement) hay còn gọi là giai đoạn 5 của chu kỳ, tiếp nối với giấc ngủ chậm, chiếm khoảng 25% thời gian còn lại. Khi cơ thể chuyển qua REM, hơi thở trở nên nhanh hơn, cạn, không đều; mắt chuyển động nhanh, theo nhiều hướng. Nhịp tim gia tăng, huyết áp cũng gia tăng, và ở em bé trai, hoặc vào tuổi thanh niên dương vật trở nên cương cứng. Giai đoạn này hoạt động điện não được biểu hiện bằng các sóng nhanh gần giống như lúc thức.
Hai loại giấc ngủ này nối tiếp nhau trong đêm tạo thành nhiều chu kỳ, khoãng 4- 6 chu kỳ một đêm, mỗi chu kỳ dài khoảng 90 đến 120 phút.
C) ÍCH LỢI CỦA GIẤC NGỦ.
Nếu ai đã bị mất ngủ rồi lúc đó mới thấy được hết ích lợi của giấc ngủ. Khi ngủ đầy đủ, đạt được giấc ngủ sâu, người ta cảm thấy cơ thể khỏe mạnh, làm việc ít mệt mỏi, đầu óc sáng suốt , có trí nhớ tốt hơn, có nhiều sáng tạo và ít bị trạng thái kích động bực bội khó chịu; đặc biệt ít xảy ra tai nạn khi lái xe. Giấc ngủ không những giúp cho người phục hồi lại thể chất đến tinh thần, còn giúp tăng hệ thống miễn dịch, tăng sự ham muốn sinh lý tình dục, còn giúp thiếu nữ có làn da đẹp, giúp cho những em nhỏ mau lớn.
D) MẤT NGỦ (ÍNOMNIA)
Mất ngủ hay khó ngủ (sleeping dificulties) là chứng bệnh gây khó khăn trong đời sống rất nhiều người. Khó ngủ có nhiều dạng, khó đi vào giấc ngủ, ngủ không yên giấc, dậy sớm không ngủ lại được, hoặc tỉnh dậy nhiều lần trong khi ngủ, mỗi lần dài hơn 30 phút.
– Nam nữ sau tuổi dậy thì thường mất ngủ ở đầu hôm, do nội tiết tố sinh dục phát triễn mất cân bằng kích thích võ não dẫn đến mơ mộng về tình yêu ngủ không được; ngược lại người lớn tuổi khi thức giấc khó ngủ lại.
– Nữ bị mất ngủ nhiều hơn Nam nhất là ở tuổi gần mãn kinh, nhưng nguyên nhân có lẽ do những bệnh liên hệ hơn là do thiếu hormone.
-Càng lớn tuổi càng dễ bị mất ngủ, có thể do những bệnh phát sinh do lớn tuổi .
Ngủ bao lâu thì đủ?
Tùy theo tuổi tác và tình trạng sức khỏe, trung bình:
• Trẻ em cần ngủ 16 tiếng mỗi ngày
• Tuổi dậy thì cần 9 tiếng mỗi ngày
• Người lớn cần 7-8 tiếng mỗi ngày; tuy nhiên có một số chỉ cẩn ngủ khoảng 5 tiếng và một số khác cần ngủ đến 10 tiếng mỗi ngày.
• Phụ nữ mang thai cần ngủ nhiều hơn trong 3 tháng thai nghén đầu tiên
E) MỘT SỐ HƯỚNG DẪN GIÚP CHO NGƯỜI MẤT NGỦ (ÍNOMNIA)
Ngày nay có rất nhiều phương pháp giúp cho người mất ngủ, nhất những người lớn tuổi. Tuy nhiên phương pháp nào có hiệu quả tùy theo người áp dụng; có những người làm mọi cách kể cả dùng thuốc tây lẫn thuốc đông y mà vẫn không hiệu quả. Sau đây một số cách bạn có thể làm thử. Những phương pháp nầy giúp cho những người khó ngủ, hoặc mất ngủ thông thường không liên quan đến một số bệnh như bệnh tâm thần, hoặc bệnh mản tính, những bệnh gây ra mất ngủ.
1) Giúp quá trình ức chế võ não để mang đến giấc ngủ :
– Nơi ngủ phải yên tĩnh, đèn mờ hoặc tối, vì ánh sáng sẽ làm ức chế tế bào não sinh chất melatonin, một chất giúp ta có cảm giác buồn ngủ và đưa ta vào giấc ngủ.
Nếu ta đi ngủ vào đúng giờ quy định, thì việc nầy sẽ tạo thành phản xạ bài tiết rất có ích cho chất ngủ.
– Ta nên ăn vừa phải, không chất kích thích , hay khó tiêu trước khi đi ngủ 1 giờ – 1.30 giờ, thức ăn không những giúp trung hòa dich dạ dầy nó còn giúp cho quá trình hình thành chất serotonin làm chúng ta ngủ. Ở một người bụng đói rất là khó ngủ.
– Tắm nước nóng , ngâm hai bàn chân trong nước nóng, hoặc nghe nhạc êm dịu cũng giúp tốt cho quá trình đi vào giấc ngủ.
– Người ta thấy phương pháp thiền, tập yoga, tập thể dục dưỡng sinh có thể chữa một số ngưòi mất ngủ.
– Giao hợp trước khi đi ngủ cũng là một phương pháp rất hiệu nghiệm cho mất ngủ, nhất là thanh nữ vào tuổi lập gia đình.
2) Tránh kích thích võ não
Một giấc ngủ sâu và ngon sẽ đem cho bạn những ích lợi về sức khỏe. Trái lại, sẽ chẳng dễ chịu chút nào khi bị chứng mất ngủ ‘hoành hành’. Cho nên bạn cần lưu ý và tìm cách khắc phục nhanh chóng bằng những cách sau.
– Loại bỏ những suy nghĩ, những tính toán trước khi ngủ.
– Loại bỏ lo lắng, có những lo lắng không cần thiết, thiếu thực tế, bạn phải tự bảo tối rồi lo cũng không được gì, ngày mai ta sẽ làm.
– Loại bỏ chất kích thích như cafe, trà. Rượu giúp cho bạn dễ rơi vào giấc ngủ, nhưng khi thức giấc khó mà ngủ lại được.
Đây chỉ là một số hướng dẫn giúp bạn dựa trên cơ chế giấc ngủ ; hy vọng bạn đọc sẽ đóng góp thêm những phương pháp nào bạn có kinh nghiệm, hoặc bạn đã làm thử có kết quả viết lên đây để chia sẻ cùng mọi người.